GENEL ARAPÇA DİL BİLGİSİ

GENEL ARAPÇA DİL BİLGİSİ

1.                 KELİME: İSİM, FİİL VE BAĞLAÇ

2.                 TEKİLLİK, İKİLLİK, ÇOĞULLUK

3.                 ERİLLİK, DİŞİLİK

4.                 MARİFELİK NEKRALIK

5.                 CAMİTLİK MÜŞTAKLIK

6.                 MURABLIK MEBNİLİK

KELİME: İSİM, FİİL VE BAĞLAÇ

Hangi dil olursa olsun mutlaka “kelime” denilen en küçük ve kısa ifade biçimlerinin bir araya gelmesinden oluşur. Bu kısa ve küçük sözcükler üç kısımdır: isim fiil ve bağlaç.

İsim: Herhangi bir canlı ya da cansız varlığı yahut soyut bir anlamı, bir özelliği, niteliği ifade eden ve içinde zaman olgusunu barındırmayan kelimelerdir: Ali, çalışmak, büyük vs. gibi.

Fiil: Anlam içeriğinde üç unsuru (iş + işi yapan + zaman) barındıran kelimelerdir. Mastarlar fiil değildir. Çünkü mastar sadece işin adıdır. İşi yapan ve işin zamanı mastarda bulunmamaktadır.

Fiil üç kısımdır. Bunlar: Mazi (geçmiş) zaman, Muzari (şimdiki ve gelecek zaman), Emir (istek) kipidir.

Bağlaç: başlı başına bir anlamı olmayıp ancak bir fiil ya da bir isim ile birlikte bir anlam ifade edebilen kelime türüdür. Sadece isimlerin başına(harfi cerler) yahut sadece fiillerin başına (nasıb ve cazımlar) gelenler olduğu gibi her ikisinin başına gelebilen bağlaçlar (harfi atıflar) da bulunmaktadır.

TEKİLLİK, İKİLLİK, ÇOĞULLUK

Tekil    : Arapça’sı “Müfred”, Tek varlığı anlatır : الله

İkil      : Arapça’sı Tesniye ya da “Müsenna” İki varlığı anlatır,  Sonu Ref durumunda “elif” ve “nun”; Nasb ve Cer durumlarında “ya” ve “nun” ile gelir ve bu “nun”lar ikil, İsim Tamlamasının ilk kelimesi olması durumunda ortadan kalkar :  رسولانِ \ رسوليْنِ

Çoğul  : Arapça’sı “Cemi” İkiden fazla varlıkları anlatır, kurallı (Salim) ve kuralsız (Teksir) olarak iki kısımdır.

Kurallı (salim) çoğullar: Tekildeki şekli bozulmayan çoğullardır; Eril (Müzekker) ve Dişil (Müennes) olarak ikiye ayrılır:

Cemi müzekker Salim: varlıklar içinde sadece insanlar için kullanılan “Cemi müzekker Salim” cinsiyet bakımından erkeklere ait bir çoğul türüdür. Sonu Ref halinde “vav” ve “nun”; Nasb ve Cer halinde “ya” ve “nun” ile gelir. Aynı şekilde bu “nun”lar da (ikilde ki gibi) İsim Tamlamasının ilk kelimesi olması durumunda ortadan kalkar :

 مسلمون \ مسلمِين

Cemi müennes Salim: Kadınlar için kullanılmakla beraber kadınlara has değildir. Tabii olarak erkek olmayan her varlık ve nesne için kullanılabilir. Sonu Ref halinde “zamme” ; Nasb ve Cer hallerinde Kesrayla gelir: مسلماتٌ\مسلماتٍ

Kuralsız çoğullar (Cemi Teksir): Tekildeki şekli bozulan çoğullardır. Kadın erkek insan ve diğer varlıklar arasında ortaktır. قلم \ أقلام ,صورة \ صور

ERİLLİK, DİŞİLLİK (MÜZEKKER – MÜENNES)

Arapçada isimler ve fiiller, erkek ve kadın için ayrı ayrı ifade biçimlerine sahiptir. Cinsiyet bakımından doğal olarak erkek olan tüm varlıklar “Eril” (Müzekker) kabul edildiği gibi kendisinde lafzen dişillik (Te’nis) takıları taşımayan tüm isimler de “Eril” olarak kabul edilmektedir. 

Örnekler : الديك, الجمل , الرجل , البيت

Cinsiyet bakımından doğal olarak dişi olan tüm varlıklar “Dişil” kabul edildikleri gibi lafzen dişillik takıları bulunan tüm isimler de “Dişil” olarak kabul edilmektedir.

Dişillik takıları üç tanedir. Bunlar: yuvarlak te ( ta-i Merbuta), ya şeklinde yazılan elif (Elif-i Maksura), elif ve hemze ile yazılan (Elif-i Memdude) .

Örnekler: الحكمة , القنبلة , سلمى , سوداء , سمراء

İSİMLERDE BELİRLİLİK – BELİRSİZLİK (MARİFELİK – NEKRALIK)

Arapçada bütün isimler belirli ya da belirsiz olarak iki kısımdır.

Bir isim, özel isim olmak suretiyle en belirgin halini almış olur. Buna “âlem isim” denilmektedir.  Örnek : علي

Bir ismin yerini almakta kullanılan zamirler belirli isimlerdir : هو   gibi,

Bir varlığa işaret etmekte kullanılan isimler belirlidir : هذا  gibi

Bir cümleyi önce geçen isim ya da cümleye bağlamak için kullanılan ismi mevsuller belirlidir : الذي  gibi

Başına ال getirilen tüm isimler belirlidir: الحمد  gibi

Yukarıda zikredilen marife isimlere muzaf olan (eklenen) tüm isimler belirlidir: كتاب الله   

Bu 6 sınıf ismin dışında klan tüm isimler NEKRA (belirsiz) kabul edilmektedir.

CAMİTLİK  - MÜŞTAKLIK

Herhangi bir kelimeden türememiş isimler “camit” isimlerdir.

Tüm mastarlar camit kabul edilmektedir. Çünkü fiiller ve isimlerin asılları işte bu mastarlardır. Masdarlar çok çeşitlidir:

Sülasi mücerret fiillerin mastarları semai yani duyum ve ezbere dayalıdır.

Rubai mücerret ve tüm mezit fiillerin mastarları kıyasi yani bir kural üzeredir.

Bunların yanında mimli mastar, sınai (yapma) mastar, merre ve Nevi mastarlar olduğu gibi mastara tevil edilen cümleler vardır ki bunun camitlikle bir ilgisi bulunmamaktadır.

Müştak isimler: bir kökten türemek suretiyle ortaya çıkan isimlerdir. İsmi Fail, İsmi Meful, Sıfat-ı müşebbehe, İsmi Tafdil, mübalağalı vezinler, İsmi zaman ve İsmi mekânlar, İsmi aletler müştak isimler olarak kabul edilmektedir.

MURABLIK MEBNİLİK

Arapçada kelimelerin sonları genellikle değişikliğe uğramaktadır. Cümle içerisindeki farklı rollerine uygun olarak kelime sonlarında farklı değişikliklerin olması normal olanıdır. Sonundaki bu tür değişiklikleri kabul eden kelimeler Mu’rab denilmektedir. Tekil ikil ve çoğul isimler, Fiili muzari bunlardandır.

Arapça ’da sonunda hiçbir değişikliği kabul etmeyen ve daima aynı vaziyeti koruyan kelimeler de bulunur. Bunlara Mebni denilir. Fiili maziler, zamirler, ismi işaretler, ismi mevsuller, soru isimleri, şart isimleri, bazı zarflar, 11-19 arası sayılar küçük bazı istisnalar haricinde mebni isimlerdendir.